Orthorexia. Of wanneer bio een dodelijke obsessie wordt

Gezond eten is een aanrader. Maar wanneer een dieet bestaande uit verantwoorde producten een obsessie wordt, kunnen goede voornemens verglijden in een pathologische aandoening vergelijkbaar met anorexia en boulemia. De naam van dit doembeeld: orthorexia.


Officieus, maar levensbedreigend

Voluit spreken we over orthorexia nervosa. Het woord is afkomstig uit het Grieks: orthos betekent correct en orexis eetlust. Hoewel dit probleem meer en meer onder de aandacht wordt gebracht in de medische literatuur, betreft het geen erkend ziektebeeld. Orthorexia geniet in dat opzicht momenteel niet dezelfde status als andere eetstoornissen zoals het verwante anorexia en diens tegengestelde, boulemia of ziekelijke vraatzucht.

Officieel ziektebeeld of niet, orthorexia is een teken aan de wand in tijden waar industriële teelt en fokkerijen, fast food, GGO's en voedselschandalen, zoals dioxinevergiftiging en de gekke koe schering en inslag zijn. Het is aannemelijk dat deze toestanden plausibele premissen voor afwijkend gedrag vormen.

Orthorexialijders zijn geobsedeerd door de kwaliteit van hun voeding. Als gevolg hiervan mijden ze voedsel dat suikers, vet of conserveringsmiddelen bevat. Vaak worden ze radicale vegetariërs die uiteindelijk nog alleen biologisch geteelde rauwe groente en fruit eten. Door te kritisch over voedsel te zijn, eet de persoon te weinig, is de voeding te weinig gevarieerd en kan de persoon gevaarlijk mager worden, wat ook bij anorexia het geval is. Het obsessieve gedrag kan daarnaast ook tot problemen in de sociale omgang leiden.
 

Veganist en onverdraagzaam

Orthorexia komt voort uit een gedrag waarbij het waanbeeld van gezond eten centraal staat en een zelfopgelegd regime uitgroeit tot een dwang. Patiënten stappen eerst over naar vegetarisme (vlees wordt taboe), dat vervolgens evolueert naar veganisme (ook eieren, vis en dergelijke worden gemeden, het menu beperkt zich tot plantaardige artikelen). Ten slotte breekt een stadium aan waarbij op willekeurige manier wordt bepaald wat gezond is of niet. Eten wordt een doctrine en elke vorm van spontaan omspringen en proeven van voeding een lijdensweg.

Momenten van zwakte leiden ertoe dat patiënten zichzelf straffen opleggen en nog radicaler gaan omspringen met voeding. Stapsgewijs wordt de aandoening ook een sociale stoorzender. De orthorexialijder komt niet meer buiten zonder survival kit en gedraagt zich arrogant ten opzichte van wie zijn overtuigingen niet deelt.
 

De Bratmantest

De aandoening is voor het eerst beschreven door Steven Bratman, een Amerikaanse arts en expert op het gebied van alternatieve geneeswijzen. Hij stelde een naar hem genoemde test op bestaande uit vijf vragen. Wie deze tot 4 maal toe met 'ja' beantwoordt, wordt als orthorexialijder beschouwd:

· Spendeer je meer dan 3 uur per dag aan het uitstippelen van je eetregime?
· Plan je maaltijden enkele dagen op voorhand?
· Is de voedingswaarde van je maaltijden belangrijker dan het eetplezier?
· Zie je af van voedingswaren die je graag eet ten voordele van 'gezonde' eetwaren?
· Verstoort je eetregime je sociale leven en houdt het je familie en vrienden op een afstand?

Om de aandoening tegen te gaan lijkt cognitieve gedragstherapie het meest aangewezen. CGT wordt toegepast voor het verhelpen van allerlei verslavingen en fobieën. In het geval van orthorexia gaat het om een therapie waarbij de verfoeide voedingswaren stap per stap terug aan het regime worden toegevoegd en gerehabiliteerd tot het waanbeeld is afgewend en alle gevaar voor de gezondheid geweken.

Bratman die in 1996 de aandoening van een benaming voorzag, wijst er verder nadrukkelijk dat "vegetarisme en veganisme op zich geen afwijkingen vormen. En obsessies voor gezonde voeding zijn beduidend minder verontrustend dan verslaving aan fast food. Niettemin: net als anorexia verdient orthorexia een ernstige aanpak."

De website van dokter Steven Bratman:

www.orthorexia.com

 









© Vivat.be 2020