Gaia: hebben dieren rechten?
U zou natuurlijk aansluiting kunnen zoeken bij het radicale Animal Liberation Front (al moet u het enige nog resterende lid dan wel gaan opzoeken in de gevangenis, waar ze sinds kort opnieuw verblijft), maar tot nader order is Gaia de enige rechtmatige woordvoerder van de dierenrechtenbeweging in Vlaanderen. Gaia ijvert volgens het eigen handvest ‘voor een rechtvaardige omgang met onmondige dieren.’ En dat gaat vrij ver.
In de herfst van 2000 werd de Miss Waldron rode franjeaap definitief uitgestorven verklaard. Zes jaar lang hadden antropologen van de Wildife Conservation Society in New York de tropische regenwouden van Ghana en Ivoorkust doorzocht, maar nergens zagen of hoorden ze nog een rode franjeaap. Grappig ? De Miss Waldron (genoemd naar de assistente van de ontdekker) was de eerste aap die officieel van de aardbol verdween sinds 1800, en volgens zoölogen de eerste van een lange rij primaten die de komende decennia hetzelfde lot te wachten staat. Het is maar één van de vele redenen die ons moreel dwingen om rekening te houden met de status en de rechten van de dieren.
‘Alle levende wezens met gevoelens en verlangens hebben het recht om gelijkwaardig te worden behandeld,’ stelt Michel Vandenbosch van Gaia in het manifest van zijn organisatie, ‘met respect voor hun welzijnsnoden en levensbehoeften. Alle dieren met gevoelens en verlangens hebben recht op leven in de beste omstandigheden in harmonie met de natuur, vrij van mishandeling en uitbuiting, vrij van opsluiting en foltering, zij het in naam van de wetenschap, voeding, kleding, sport, traditie, vertoning of vermaak.’ Met andere woorden: Gaia klaagt zowat de hele vlees- en cosmetica-industrie aan, de jacht en de bonthandel, de paardensport en de geneeskunde.
Sinds haar ontstaan in 1992 zette de organisatie zich met succes in voor een verbod op tal van dieronvriendelijke praktijken : de straatpaardenkoersen van Sint-Eloois-Winkel en Krombeke en later in het hele land, de European Chicken Sexing Championship in Kortrijk (dat gepaard ging met het doen stikken van kuikens), de markten- en stratenverkoop van honden en katten (onder anderen op de Antwerpse Vogeltjesmarkt), kikker- en struisvogelkoersen, het gebruik van proefapen aan de KUL, illegale rituele slachtingen en het gebruik van wilde dieren tijdens muziekevenementen. Onder impuls van Gaia werden ook verschillende kleine zoo’s gesloten of in hun activiteiten beperkt, kwam er een strengere wet op de veetransporten en kregen we de mishandelingen op de paardenmarkten (ook van Vandenbosch zelf) haast rechtstreeks in de huiskamer.
Jozef Van Gerwen, ethicus : ‘Dierenmishandeling moet alleszins bestreden worden, maar ik heb vragen bij de eisen van sommige radicale dierenbeschermers. Ik denk dat mensen effectief meer waard zijn dan dieren, en dus ook meer rechten hebben. Wat ons niet ontslaat van de plicht om goed voor de dieren te zorgen, met een minimum aan geweld. In die zin moeten kippenkwekerijen en varkensbedrijven alleszins een stapje terugzetten, terug naar de erven en de stallen waar de dieren vrij kunnen rondlopen. Die hele industrie moet omgevormd worden, op Europees niveau. Op voorwaarde dat de consument bereid is om wat meer te betalen natuurlijk. Maar dieren kunnen nooit mensenrechten hebben, zelfs geen gewone rechten, omdat ze geen subject zijn. Ze zijn niet vrij en zelfbewust. Maar dieren hebben wel een bepaalde intrinsieke waarde, en die moeten we respecteren. Voor de rechten van de dieren moeten de mensen zorgen.’
Gaia, Paleizenstraat 90, 1030 Brussel
02/245 29 50