De opvang van Oekraïners in Europa
In de weken na de inval van Rusland in Oekraïne zijn meer dan 2,5 miljoen mensen gedwongen hun huis te verlaten, voor het overgrote deel naar EU-lidstaten. Meer dan 50% van hen is de Poolse grens overgestoken en nog eens honderdduizenden zijn ontheemd, voornamelijk in Hongarije, Roemenië en Slowakije.
Het besluit van de Russische president Vladimir Poetin om een unilaterale oorlog te beginnen is in Europa op een golf van solidariteit onthaald. De EU heeft een systeem voor paraatheid bij noodsituaties opgezet waardoor mensen die de invasie ontvluchten, toegang krijgen tot onderdak, werkgelegenheid, gezondheidszorg en onderwijs.
De EU-richtlijn tijdelijke bescherming stelt minimumregels en -normen vast voor de 27 EU-partners om mensen in nood te helpen, in dit geval voornamelijk uit Oekraïne. De lidstaten kunnen uiteraard gunstiger voorwaarden bieden als zij dat wensen en als hun financiën dat toelaten. Deze richtlijn vergemakkelijkt ook de hervestigingsprocedures voor Oekraïense vluchtelingen indien de betrokkenen instemmen met deze verandering van locatie.
In België hebben veel steden websites ontwikkeld om de bestaande bijstand onder de aandacht te brengen, maar ook om bekendheid te geven aan de bijzondere bijstand voor zowel Oekraïense vluchtelingen als Belgische gastheren. Informatie voor de inwoners van Brussel vindt u bijvoorbeeld op Help Oekraïne Brussel.
Maar wat zijn deze nieuwe regels concreet, wat betekenen ze voor Oekraïners die hun toevlucht zoeken in Europa en voor degenen die hen willen helpen?
Voor wie is deze Europese richtlijn bedoeld?
Het beleid geldt voor alle Oekraïense burgers die na 24 februari 2022 Oekraïne zijn uitgezet "als gevolg van de militaire invasie door Russische troepen die op die datum begon".
Het geldt ook voor familieleden zoals echtgenoten, levenspartners, kinderen of personen die al voor de oorlog als vluchteling in het land waren. Tijdelijke ingezetenen zoals internationale studenten komen niet in aanmerking.
Hoe lang kan een vluchteling blijven?
Een Oekraïense burger kan zich gedurende 90 dagen na binnenkomst zonder visum vrij bewegen in de EU-landen.
Dit betekent dat u vrij bent om uw verblijfplaats te kiezen en tijdelijke bescherming aan te vragen. Dit is bijzonder gunstig voor wie bij familie wil verblijven die al in Europa woont.
De lidstaten moeten proberen de Oekraïners te helpen om na hun verblijf vrijwillig naar huis terug te keren. In sommige gevallen kunnen wij helpen bij het organiseren van bezoeken om vast te stellen of een vluchteling veilig naar huis kan terugkeren. Bovendien kunnen zij te allen tijde tijdens hun verblijf in Europa asiel aanvragen in de EU.
De eerste beschermingsperiode bedraagt één jaar. Indien het niet is verstreken, is de verblijfsperiode voor haar in stappen van 6 maanden en kan deze met een jaar worden verlengd. Als Oekraïne een gevaarlijk land blijft, kan de Europese Commissie de richtlijn met nog een jaar verlengen en in bepaalde omstandigheden de maximale verblijfsduur tot drie jaar verhogen.
Wat zijn de rechten van Oekraïense vluchtelingen in een Europees land?
Sommige landen bieden gratis trein- of busreizen en andere voordelen aan mensen die Oekraïne al zijn ontvlucht.
Sommigen zitten in opvangcentra, anderen bij Europese gezinnen die bereid zijn hen op te vangen. Volgens dit systeem zal de EU-regering vluchtelingen echter toegang tot huisvesting garanderen of hen helpen die te vinden. Ze moeten dit doen.
Ze hebben ook sociale uitkeringen en eventueel medische zorg nodig. Partners moeten kunnen solliciteren of zelfstandig worden. Zij moeten ook volwasseneneducatie, een beroepsopleiding of werkervaring kunnen volgen. Kinderen onder de 18 hebben toegang tot het onderwijssysteem.
Kinderen die alleen reizen worden opgevangen door volwassen ouders, pleegouders, passende kinderopvang of volwassenen die met hen ontsnappen. Er zij ook op gewezen dat alle visa voor hen volledig gratis zullen zijn.