Nieuwe Wet op de patiëntenrechten

Sinds eind 2002 bestaat er een Wet op de patiëntenrechten waarin een aantal basisrechten opgesomd worden die elke patiënt geniet. Ze gelden voor alle zorgverstrekkers, van artsen over apothekers tot verplegers, kinesisten, tandartsen,...). Voorheen werden deze rechten afgeleid uit internationale verdragen en algemene rechtsbeginselen, of bestonden ze zelfs niet.


Welke rechten werden wettelijk vastgelegd?

Recht op kwaliteitsvolle gezondheidszorg

Iedereen heeft recht op een kwaliteitsvolle gezondheidszorg met respect voor de menselijke waardigheid en ongeacht het inkomen, de nationaliteit en de persoonlijke overtuiging van iemand. Er mag geen onderscheid gemaakt worden op basis van culturele, morele, filosofische of religieuze overtuigingen.

Recht op vrije keuze van zorgverstrekker

Iedereen is vrij in de keuze van zorgverstrekker en kan ook wanneer hij dat wil vrij van zorgverstrekker veranderen. Er zijn natuurlijk wel enkele wettelijke beperkingen bij deze vrijheid van keuze zoals de arbeidsgeneesheer en de controlegeneesheer, die niet zelf mogen gekozen worden. 

Recht om informatie te ontvangen

Elke patiënt heeft het recht om informatie te ontvangen over zijn gezondheidstoestand. Hierbij moet de zorgverstrekker rekening houden met de individuele patiënt, want niet iedereen heeft dezelfde informatie nodig. In ieder geval moet de informatie duidelijk geformuleerd worden. Een patiënt heeft ook het recht om niet geïnformeerd te worden over zijn gezondheidstoestand. Hij kan bijvoorbeeld wel schriftelijk verzoeken deze informatie te verstrekken aan een vertrouwenspersoon. Enkel onder heel strikte voorwaarden kan de zorgverstrekker beslissen bepaalde informatie niet aan de patiënt door te geven (therapeutische exceptie).

Recht op toestemming

Wanneer een behandeling door een zorgverstrekker nodig is, dan moet de patiënt voorafgaandelijk en zonder druk zijn uitdrukkelijke toestemming geven. In de meeste gevallen kan de zorgverstrekker na het geven van de nodige informatie (over de aard van de ingreep, de duur, de nevenwerkingen, de risico’s, de nazorg, de financiële gevolgen…) uit de gedragingen van de patiënt afleiden of die de behandeling ziet zitten. Beide partijen kunnen evenwel vragen om die toestemming, de weigering of de intrekking ervan schriftelijk vast te leggen in het patiëntendossier.

Recht op een patiëntendossier

Elke patiënt heeft recht op een persoonlijk patiëntendossier, dat zorgvuldig aangevuld en bewaard moet worden. Hij mag het ook rechtstreeks inkijken, mag een afschrift vragen, mag zich laten bijstaan door een vertrouwenspersoon naar keuze, of zijn inzagerecht door die aangewezen vertrouwenspersoon laten uitoefenen. Enkel de persoonlijke notities van de beroepsbeoefenaar of de gegevens die betrekking hebben op een andere persoon dan de patiënt (een derde) zijn van dit rechtstreekse inzagerecht uitgesloten. Een afschrift mag enkel geweigerd worden als de zorgverstrekker aanwijzingen heeft dat de patiënt onder druk is gezet om deze stukken aan derden (zoals verzekeringsmaatschappijen) te geven.

Recht op respect voor zijn intimiteit

Een patiënt heeft recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Zo mogen enkel de zorgverstrekkers die nodig zijn voor het onderzoek of de behandeling rond zijn bed aanwezig zijn. Verder mag de informatie over zijn gezondheid niet zomaar aan derden meegedeeld worden.

Recht om klacht neer te leggen bij een ombudsdienst

Tot op heden wist de patiënt in geval van conflict met een zorgverstrekker niet tot wie hij zich moest wenden zonder soms langdurige en dure gerechtelijke procedures te vermijden. De wet voorziet verschillende vormen van ombudsdiensten voor de verschillende zorgverstrekkers. Elk ziekenhuis zal over een eigen ombudsdienst moeten beschikken om de klachten i.v.m. de zorgverstrekkers van het ziekenhuis te behandelen. Verder voorziet men een specifieke ombudsdienst voor andere groepen van zorgverstrekkers (tandartsen, kinesisten,...) en een federale ombudsdienst voor klachten i.v.m. zorgverstrekkers waarvoor geen specifieke ombudsdienst bestaat. Belangrijk om weten is dat een patiënt steeds het recht blijft behouden om onmiddellijk een klacht bij het gerecht in te dienen.

Paul Willems









© Vivat.be 2020