Het Atkinsdieet: gezond of levensbedreigend?
Weinig dieetvoorschriften zijn zo controversieel als het Atkinsdieet. Het werd gepromoot door Hollywoodsterren en verguisd door nuchtere huisartsen. Een korte samenvatting van de basisbeginselen van Atkins, en van de pro’s en contra’s.
Geen honger
Het populaire Atkinsdieet is, net als het iets jongere maar eveneens hippe South Beach dieet, een lowcarbdieet. Er worden dus weinig of geen koolhydraten gegeten. Het is een aangename manier van afvallen, omdat je geen honger hoeft te lijden. Je mag namelijk eten zoveel als je wilt, en bovendien stillen eiwitten de honger.
Vetstofwisseling versus koolhydratenstofwisseling
Robert Atkins was een Amerikaanse hartspecialist, die zich specialiseerde in de problemen van overgewicht. Hij ontwikkelde een dieet dat lijnrecht inging tegen ongeveer alle gangbare ideeën inzake gezonde voeding. Atkins staat namelijk toe dat je onbeperkt vetten en eiwitten eet. Koolhydraten worden dan weer geweerd uit het dieet.
Het was dr. Atkins’overtuiging, dat vetten en koolhydraten allebei brandstof leveren voor de energiebehoefte van het lichaam. Bij het terugschroeven van de inname van koolhydraten zou het lichaam overschakelen op de verbranding van vet. Zo worden de vetreserves, met andere woorden het overgewicht, verbrand. Volgens Atkins wordt het teveel aan koolhydraten in de voeding, het deel dat niet onmiddellijk verbrand wordt dus, opgeslagen door het lichaam als vet. Een teveel aan opgenomen vet wordt echter niét opgeslagen.
Na het eten van koolhydraten produceert het lichaam insuline. Bij een teveel aan koolhydraten betekent dit dus, dat er een overproductie aan insuline ontstaat. Het lichaam reageert hier dan weer op met een hongergevoel, zodat de bloedsuikerspiegel continu schommelt.
Bij het volgen van het Atkinsdieet wordt er overgeschakeld op vet-stofwisseling, zodat de koolhydraten-stofwisseling rust krijgt en kan stabiliseren. Bovendien remt het eten van meer eiwitten de eetlust af, zodat je tijdens het Atkinsen sowieso minder honger hebt.
Het dieet
Het Atkinsdieet kent vier fasen:
Tijdens fase 1 (de introductiefase) wordt het lichaam gedwongen over te schakelen op vetverbranding; tijdens deze fase, die twee weken duurt, zijn koolhydraten volledig taboe. Dit betekent: geen brood, rijst, pasta, aardappelen of fruit. Ook koffie en alcohol worden geschrapt.
Tijdens deze fase verliezen de meeste mensen verrassend veel gewicht.
In fase 2 (de fase van continu gewichtsverlies) worden er weer – in beperkte mate – koolhydraten toegevoegd aan het menu. Deze fase eindigt wanneer je nog slechts vijf kilo van je streefgewicht af bent.
Fase 3 is de pre-handhavingsfase: er worden nog steeds koolhydraten toegevoegd, tot men een evenwicht bereikt waarbij men niet afvalt en niet aankomt.
Fase 4 is niets meer dan de levenslange handhaving van de balans bereikt in fase 3. Suiker blijft levenslang verboden.
De kritiek
Volgens critici is het spectaculaire gewichtsverlies aan het begin van het Atkinsdieet vooral te wijten aan vochtverlies. (Maar Atkins-adepten wuiven dit weg: vochtverlies is simpelweg te vermijden door meer te drinken.)
Ook zouden de misselijkheid en vermoeidheid die gepaard gaan met vetafbraak de eetlust afremmen, zodat men niet genoeg calorieën binnenkrijgt om behoorlijk te kunnen functioneren. (Terwijl het toch net de bedoeling is dat mensen met overgewicht minder calorieën opnemen).
Het beperken van de ingenomen hoeveelheid groenten, granen en fruit zou zorgen voor een gebrek aan vitamines, mineralen en antioxydanten. (Atkins lost dit probleem op door vanaf fase 1 al voedingssupplementen aan te raden, om zo aan eventuele tekorten tegemoet te komen).
Ook al zijn bepaalde stellingen van Atkins al lang door de wetenschap weerlegd, er is nog steeds geen onomstotelijk bewijs voor de these dat het Atkinsdieet ongezond zou zijn.
Dokter Atkins zelf is gestorven op 72-jarige leeftijd aan een hoofdletsel: hij kwam ten val en stootte zijn hoofd.