Het Joods Museum van Deportatie en Verzet in Mechelen
Dit museum is één van de weinige musea in Europa die op de historische plaats waar de gebeurtenissen zich voltrokken getuigen van het leed van de Joden tijdens W.O.II. Het museum is immers gevestigd in een vleugel van de voormalige Dossinkazerne, waar de Joden die in België verbleven verzameld werden en van waaruit ze naar de uitroeiingskampen getransporteerd werden. Een museum dat de herinnering aan dit Joodse leed wil levend houden...
Alvorens u een blik te gunnen op wat u bij een bezoek aan het Joods Museum van Deportatie en Verzet kan verwachten, lijkt het ons nuttig even stil te staan bij de tragedie die de Joden in België overkwam tijdens W.O.II en meerbepaald de rol van de Mechelse Dossinkazerne, waar het museum gevestigd is. Dit zal de keuze voor dit gebouw als vestigingsplaats van het Joods Museum van Deportatie en Verzet verduidelijken.
De Dossinkazerne tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De "Kazerne Dossin de Saint-Georges" werd gebouwd in de 18de eeuw en vervulde tot de Tweede Wereldoorlog een normale functie van kazerne. In juli 1942 kreeg de Dossinkazerne evenwel een nieuwe bestemming : "SS Sammellager Mecheln" of verzamelpunt voor de deportatie van de Joden van België. De keuze viel onder meer op deze kazerne omdat ze over een spoorwegverbinding met het station van Mechelen beschikte.
Intussen hadden de Duitse Nazikopstukken op de Conferentie van Wannsee tot de Endlösung, de definitieve oplossing van het Jodenvraagstuk (lees : uitroeiing) besloten. De Joden die in België verbleven werden dus verzameld in de Mechelse Dossinkazerne met de bedoeling ze naar de uitroeiingskampen te deporteren. Vanaf de heropening van de kazerne in juli 1942 denderden treinen met Joodse burgers naar het Oosten met als voornaamste eindbestemming Auschwitz-Birkenau. Het eerste transport vertrok op 4 augustus 1942. Tussen 1942 en 1944 zouden zo ongeveer 25.000 Joodse gevangenen vanuit de Dossinkazerne hun dood tegemoet gestuurd worden. Twee derde van de gevangenen werd bij aankomst onmiddellijk vergast (o.m. door middel van het beruchte Zyklon B). Slechts ca 1200 van deze gedeporteerden waren bij de bevrijding nog in leven.
Uiteindelijk zou dus bijna de helft van de Belgische Joden omkomen tijdens de bezetting. De cijfers in onze buurlanden liggen evenwel nog veel hoger. In Nederland zou het percentage slachtoffers bijvoorbeeld zelfs 80 à 90% bedragen. Dat er nog vele Joden ontsnapten aan de handlangers van het Derde Rijk hebben zij vaak te danken gehad aan de inspanningen van verzetsgroepen, kloostergemeenschappen en individuele, niet-joodse medeburgers.
Vlak na de oorlog werden nog een aantal ter dood veroordeelde collaborateurs terechtgesteld in de Dossinkazerne. Hierna fungeerde ze nog een aantal jaren als kazerne.
Het Joods Museum van Deportatie en Verzet
Op 20 september 1992 werd de eerste steen gelegd van het museum, dat ondergebracht werd in de Dossinkazerne. Drie jaar later werd het nieuwe museum plechtig geopend. De Joodse Gemeenschap van België wil van het museum vooral een educatief hulpmiddel maken en een gedenkteken, opdat zowel jongeren als ouderen deze tragische gebeurtenissen nooit zouden vergeten.
Het Joods Museum van Deportatie en Verzet behandelt de geschiedenis van de "Endlösung" in België en in Europa. In het museum komen meerdere onderwerpen aan bod : de uitroeiing van bijna de helft van de Joden van België tijdens de Tweede Wereldoorlog, het verzet van de Joden die aan de deportatie wisten te ontsnappen en de hulp van een brede laag van de Belgische bevolking aan Joodse burgers (hulp bij onderduiken, materiële steun, valse papieren,...). Er wordt ook uitgebreid aandacht besteed aan de belangrijke rol die Joodse onderduikers gespeeld hebben in het Belgische verzet (vooral bij de Gewapende Partizanen).
Vorig jaar kreeg het Joods Museum van Deportatie en Verzet ongeveer 25.000 bezoekers over de vloer. Het museum beschikt ook over een uitgebreide bibliotheek en wil verder onderzoek stimuleren, steunen en mogelijk maken rond de deportatie van Joodse burgers tijdens W.O.II. Op de
Indien je een bezoek brengt aan dit museum, kan je dit bijvoorbeeld combineren met een bezoek aan het nabijgelegen
Praktische informatie
Joods Museum van Deportatie en Verzet
Goswin de Stassarstraat 153
2800 Mechelen
Tel. : + 32 (0) 15 29 06 60
Fax : + 32 (0) 15 29 08 76
E-mail :
Website :
Paul Willems