Martin Scorsese
Met Gangs of New York kwam Scorsese opnieuw met een meesterwerk op de proppen, misschien niet van het gehalte van een Raging Bull of Goodfellas, maar in ieder geval weer een ophefmakende prent. Op 21 januari 2003 kreeg Scorsese voor deze film de Golden Globe Award voor beste regisseur. Zal hij dit jaar dan eindelijk een meer dan verdiende Oscar voor beste regisseur in de wacht slepen?
De op 17 november in Flushing (New York) geboren Martin Scorsese is sinds de jaren zeventig ongetwijfeld één van de meest invloedrijke filmregisseurs, hoewel hij ondanks verschillende nominaties nog nooit een Oscar voor beste regisseur in de wacht sleepte. Geen oneer, want ook een grootheid als Alfred Hitchcock, die vijf keer genomineerd werd, greep er telkens naast.
Dat Scorsese furore zou maken in Hollywood was allerminst voorbestemd. Aanvankelijk studeerde hij voor priester. Dit was gezien zijn strenge katholieke opvoeding in een gezin met Italiaanse roots geen ophefmakende keuze. Zijn passie voor het witte doek dreef hem evenwel een andere richting uit en hij studeerde film aan de New York University. Scorsese liet na zijn studies voor het eerst echt van hem horen met de kortfilm The Big Shave (1967) die in Brussel in de prijzen viel. Zijn eerste onderscheiding genoot hij dus op Belgische bodem.
Martin Scorsese voelde zich onder meer aangetrokken tot de Franse Nouvelle Vague en leverde in de volgende jaren nog een aantal interessante prenten af. Als zijn eerste meesterwerk wordt het drama Mean Streets uit 1973 beschouwd. De film legde meteen ook de basis voor zijn jarenlange samenwerking met Robert De Niro. Ook in een hoofdrol in het sombere Mean Streets dook Harvey Keitel op. In deze film vind je al de kenmerken terug van de stijl en thematiek die Scorsese in talloze films verder zou exploreren : het gebruik van antihelden, die worstelen met religie en bandistisme, een innovatief gebruik van camera, montage en filmmuziek...
De grote doorbraak kwam er in 1976 met de klassieker Taxi Driver. Scorsese kreeg de Gouden Palm op het Filmfestival van Cannes voor deze prent over een met de maatschappij worstelende taxichauffeur die het plan opvat een presidentskandidaat te vermoorden en op het einde van de film een jong hoertje (gespeeld door Jodie Foster) uit de klauwen van een pooier (gespeeld door Harvey keitel) +redt. Hoofdpersonage Travis Bickle groeide uit tot een cultfiguur en Scorsese's meesterwerk inspireerde John Hinckley om vijf jaar later een aanslag op Ronald Reagan te plegen.
Enkele jaren en evenveel films later betekende Raging Bull (1980) het artistieke hoogtepunt in de carrière van Martin Scorsese. Deze biopic over het turbulente leven van bokser Jake La Motta (gespeeld door Robert De Niro) wordt algemeen aanzien als de beste film van de jaren '80. De film sleepte drie Oscars in de wacht, met onder meer een Oscar voor Robert De Niro. The Color of Money leverde Scorsese in 1986 zijn eerste kaskraker op. Dit langverwachte vervolg op The Hustler van Robert Rossen uit 1961 leverden Paul Newman en Mary Elizabeth Mastrantonio hun eerste Oscar op.
Twee jaar later zorgde de nochtans diepgelovige Scorsese voor een schokgolf door de katholieke wereld met het controversiële The Last Temptation of Christ. Een droomsequentie waarin Jezus toegeeft aan de verlokkingen van de duivel joeg talloze katholieke tegen hem in het harnas en wereldwijd werden protestacties gehouden aan de ingang van bioscopen die de film vertoonden.
Het jaar 1990 bracht nog maar eens een intussen tot een klassieker uitgegroeide prent van de hand van de meester. Het gangsterepos Goodfellas was gebaseerd op het boek Wiseguy van Nicholas Pileggi, dat het waar gebeurde verhaal verteld van pentiti Henry Hill. Naast Robert de Niro speelde net als in Raging Bull vooral Joe Pesci de pannen van het dak. Deze ging dan ook in de lente van 1991 met een Oscar aan de haal. Het succes van Silence of the Lambs, dat voor het eerst sinds One Flew over the Cuckoo's Nest in de jaren zeventig voor een Big Sweep zorgde (de vijf belangrijkste Oscars), verhinderde dat Goodfellas met rpijzen overladen werd.
Het totale oeuvre van Scorsese bespreken is in het kader van een gewoon artikel simpelweg onbegonnen werk. In de jaren negentig draaide hij bijvoorbeeld nog schitterende films als The Age of Innocence (met in de hoofdrollen Michelle Pfeiffer en de nieuwe lieveling van Scorsese Daniel Day Lewis), Cape Fear (nog maar eens Robert De Niro), Casino (De Niro, Pesci) en Bringing Out the Dead (Nicholas Cage).
Gangs of New York
Martin Scorsese zorgde met Gangs of New York opnieuw voor een ophefmakende film die door de critici zeer positief werd onthaald. De film ging eind 2002 in België in wereldpremière en leverde Scorsese intussen dus een Golden Globe Award op, traditioneel de barometer voor de Oscars.
Gangs of New York biedt de kijker een blik op een minder gekend en zelfs weggemoffeld deel van de Amerikaanse geschiedenis tijdens de periode van de jaren 1840 tot de Amerikaanse Burgeroorlog (1860). Het verhaal speelt zich af in New York waar geweld de straten beheerst, bendes elkaar in bloedige veldslagen te lijf gaan en door en door corrupte figuren de plak zwaaien tot in de politieburelen en het stadhuis toe. Stemmen worden verhandeld, tegenstanders uit de weg geruimd en opstanden van de armen tegen de Draft bloedig in de kiem gesmoord. In deze wereld ontwikkelt zich de intrige van de film, waarbij een zoon van een vermoorde bendeleider, Amsterdam (Di Caprio) zorgvuldig zijn wraakplan uitvoert tegen de moordenaar van zijn vader, William Cutting, alias Bill the Butcher (een prachtige vertolking door Daniel Day Lewis). Deze Bill the Butcher zwaait de plak over de beruchte wijk Five Points in Manhattan. Verder zien we ook Cameron Diaz schitteren in de rol van de dievegge Jenny die het liefje van Amsterdam wordt.
De film geeft een ander beeld over de ontstaansgeschiedenis van de Amerikaanse democratie die niet zoals velen verkeerdelijk denken enkel tevoorschijn kwam uit de vergaderingen van 's lands notabelen (de Founding Fathers), maar oprees uit de bloedige, vaak etnisch geïnspireerde, conflicten die de straten van de Amerikaanse steden beheersten in het begin van de 19de eeuw.