X-Files van de geschiedenis 10 - Maria-Magdalena à la Provençale
Op de vraag of Jezus’ liefde voor Maria Magdalena wel zo platonisch was als de meeste christenen willen geloven, gaan we niet al te diep in. Dat laten we over aan uw eigen fantasie. Wat ons wel interesseert, zijn de mysteries waarin deze controversiële figuur centraal staat en die tot vandaag vele mensen in de ban houden, niet in het minst de tientallen miljoenen lezers van De Da Vinci Code.
Viert u de feestdag van Maria Magdalena, 22 juli? In de Provençaalse stad Saint-Maximin gaat omstreeks die datum ieder jaar een devote processie uit ter ere van de vrouw die wij kennen als lichtekooi en randfiguur in het leven van
. Kenden, want in deze aflevering van de X-Files van de Geschiedenis vormt Maria Magdalena daadwerkelijk ‘het centrum van vele oeroude mysteries, wier invloed zich uitstrekt tot de hedendaagse cultuur op een manier die we nog niet helemaal begrijpen,’ zoals Lynn Picknett en Clive Prince schrijven in hun fascinerende boek
, de belangrijkste inspiratiebron van Dan Brown. Maar waarom zou Maria Magdalena precies in de Provence zo’n goddelijke status verworven hebben? En welk verband bestaat er tussen haar en de mysterieuze Priorij van Sion, een geheim genootschap dat tot vandaag actief zou zijn? Was Maria Magdalena de oprichtster van de allereerste loge?
Misschien benaderde Judith, in Monty Python’s Life of Brian de vriendin van het hoofdpersonage, nog het dichtst de ware persoonlijkheid van Maria Magdalena: een krachtige vrouw die de vermeende Messias aanzette tot strijd en revolutie. Ook de droomseks in Martin Scorcese’s Last Temptation of Christ zou wel eens heel waarachtig kunnen zijn, maar geen van beide films wordt voorlopig aanvaard als accurate geschiedschrijving.
We moeten ons heil dus zoeken bij heel andere bronnen. Het Laatste Avondmaal van
bijvoorbeeld, of de vele gnostische (door de kerk niet erkende en dus ‘ketterse’) evangeliën. De apostel Filippus noemt Maria Magdalena onomwonden ‘de metgezellin van de Heiland’, terwijl talrijke andere bronnen haar beschrijven als ‘verlicht’ (illuminata) en ‘de verlichtster’ (illuminatrix, onthou die begrippen voor de rest van het verhaal), ‘ingewijde’ en ‘inwijdster’. Zij is, naast Maria, ook de enige vrouw die in alle vier de canonieke (officiële) evangeliën voorkomt. Zij moest als apostel apostelorum (apostel der apostelen) het nieuws van Jezus’ verrijzenis overbrengen aan zijn volgelingen. Maria Magdalena zou zelfs een evangelie geschreven hebben, Het Evangelie van Maria. En volgens de Britse schrijver D.H. Lawrence (in zijn laatste roman The man who died) overleefde Jezus de kruisiging en vond hij de ultieme verlossing in seks met Maria Magdalena, priesters van
. Ook een interessante denkpiste natuurlijk.
Vlak na de dood van Jezus zou Maria Magdalena – op de vlucht voor de vervolging van de christenen – over de Middellandse Zee naar Frankrijk gereisd zijn, samen met haar zuster Martha, haar broer Lazarus, Saint-Maximin (de legendarische eerste bisschop van de Provence), twee tantes van Jezus, een zwart dienstmeisje, de rijke Jozef van Arimathea en (afhankelijk van de bron) nog een stuk of wat andere volgelingen. Aangekomen in Saintes-Maries-de-la-Mer (Camargue) zou het gezelschap zich meteen verspreid hebben, om het woord van Jezus te gaan prediken. Nadat ze honderden heidenen had bekeerd, trok Maria Magdalena zich terug in een grot in Sainte-Baumes, als kluizenares, waar ze volgens de legende liefst 40 jaar gemediteerd en gerouwd zou hebben. Lynn Picknett en Clive Prince (en talloze andere avonturiers en graalzoekers) vonden in de Provence honderden aanwijzingen die mogelijk herinneren aan het verblijf van Maria Magdalena in deze streek. Haar beenderen, zo heet het, werden in 1279 teruggevonden door Charles d’Anjou, graaf van de Provence, die prompt een basiliek liet bouwen ter ere van de vrouw die hij zo bewonderde. Het geslacht d’Anjou was waarschijnlijk de drijvende kracht achter de oprichting van de Priorij van Sion, de allereerste loge.