Michel Houellebecq
De Franse schandaalauteur Michel Houellebecq gooide in 2002 met 'Platform' opnieuw een ophefmakende roman op de markt. Net als zijn voorganger Elementaire Deeltjes zorgde het boek voor heel wat controverse. Wat voor de enen een meesterwerk was, gold voor de anderen als een 'book of evil'. Houellebcq kreeg vooral uit linkse hoek al langer het predikaat reactionair opgeplakt. Platform ligt intussen in een Nederlandse vertaling in de boekhandel.
Biografie
Michel Houellebecq zag het levenslicht op 26 februari 1958 op La Réunion. Geen van zijn ouders interesseerde zich in feite voor de kleine Michel en op 6-jarige leeftijd werd hij aan zijn grootmoeder toevertrouwd (de naam van zijn grootmoeder nam hij later als pseudoniem over). Twee jaar na de dood van zijn grootmoeder in 1978 studeerde hij af als landbouwingenieur en huwde in hetzelfde jaar. Een jaar later kreeg hij een zoon, maar dit verhinderde niet dat zijn huwelijk op de klippen liep en hij als gevolg daarvan in een psychiatrische inrichting werd opgenomen. Dit zijn allemaal thema's die de lezers van Elementaire Deeltjes ongetwijfeld bekend in de oren zullen klinken. Houellebecq verwerkte inderdaad een aantal sterk autobiografische elementen in zijn roman.
In het begin van zijn literaire carrière hield hij zich vooral bezig met poëzie en publiceerde een aantal gedichten in de Nouvelle Revue de Paris. Verder schreef hij onder meer een bibliografie van Howard P. Lovecraft, 'Contre le monde, Contre la vie', en de dichtbundel 'Rester vivant'. In 1994 verscheen zijn eerste roman 'Extension du domaine de la lutte', die een relatief succes kende. De grote doorbraak volgde in 1998 met de roman 'Elementaire deeltjes', waarvoor hij de Prix Novembre kreeg. Het jaar 1999 bracht voor hem een nieuw huwelijk en de verfilming van zijn eerste roman door Philippe Harel. In 2002 zorgde de publicatie van zijn derde roman, Platform, opnieuw voor ophef.
Houellebecq bereikte inmiddels een cultstatus en dit ondanks de aanhoudende kritiek uit sommige hoeken. De schrijver schopt in zijn romans dan ook voortdurend tegen heilige huisjes en zijn personages houden er zeer controversiële standpunten op na (die vaak door de auteur gedeeld worden). De verworvenheden van de seksuele revolutie, de feministische strijd en de studentenprotesten en jongerencultuur van mei '68 worden genadeloos onderuitgehaald en vaak geridiculiseerd. Zo beschouwt hij de afbraak van de waarde van het gezin (o.m. door de proclamatie van de vrije liefde), die toen ingezet werd als de ultieme emanatie van het liberale streven naar individualisering. Hierdoor is geen liefde meer mogelijk. Door het extreme individualisme kan de mens geen onderlinge banden meer smeden. Het gemeenschapsgevoel van de '68ers (en de hippies) bestempelt Houellebecq als vals. Dergelijke standpunten leverden hem het predikaat reactionair op. Verder voorspelt hij in Elementaire deeltjes de ondergang van het menselijke ras. De mens creëert in het laatste hoofdstuk d.m.v. kloontechnieken een nieuw, verbeterd en onsterfelijk ras. Deze verdediging van de eugenetica leverde hem eveneens een resem banvloeken op.
Elementaire deeltjes
Elementaire deeltjes omvat het levensverhaal van twee halfbroers, Bruno en Michel, die beiden door hun ouders in de steek werden gelaten en opgroeien tot ontwrichte individuen die worstelen met het vormen van banden met andere mensen. Bruno groeit op tot een geobsedeerde genotzoeker, die tot halfweg de roman overigens weinig succes heeft bij zijn zoektocht naar seksuele avonturen. Enkel de hoeren bieden hem vaak soelaas.
Michel (Djerzinski, naar de meedogenloze leider van de Tsjeka, de voorloper van de Russische KGB) wijdt zijn leven daarentegen volledig aan de wetenschap. Zijn onderzoekingen als moleculair bioloog zullen aan de basis liggen van de creatie van een nieuw onsterfelijk en +ras. Hun levenswegen staan in de roman symbool voor het morele bankroet van de westerse samenleving. Deze samenleving zal dan ook aan het einde van het boek ten onder gaan en het menselijke ras uitsterven om plaats te maken voor een gekloond ras dat wel gelukkig kan zijn en echte liefde kan kennen.
Platform
In deze roman levert Houellebecq opnieuw keiharde kritiek op onze hedendaagse consumptiemaatschappij en nodigt ons uit in de spiegel te kijken. Alles draait rond een groep mensen die een touroperator, Eldorador, opnieuw winstgevend willen maken. Eén van hen komt op het idee om georganiseerd sekstoerisme naar sekshotels aan te bieden. Deze onderneming zal evenwel op een ramp uitdraaien.
Wat er ook van zij, Houellebecq is ontegensprekelijk een uitstekende schrijver en zijn romans zijn zonder uitzondering literaire hoogvliegers. Zijn ideeën zijn omstreden en ik deel ze zeker niet helemaal. Toch hebben zijn romans de verdienste je tot nadenken over onze samenleving aan te zetten. Houellebecq wil de mensen een geweten schoppen. Verder beschikt hij over een uitstekend gevoel voor humor en een meeslepende vertelstijl. Zijn romans zijn evenwel geen voer voor mensen die snel gechoqueerd raken en gestoord worden door een expliciet taalgebruik. Seks vormt immers een belangrijk element in zijn oeuvre.
Bruno Fierens