Wat is boeddhisme?
Wie was die Boeddha nu ook weer? En wat is nu precies de essentie van het boeddhisme?
In den beginne…
…was er de Boeddha, een Indische prins uit de vijfde eeuw voor Christus die tot het besluit kwam dat er meer moest zijn in het leven èn na de dood dan wat de brahmaanse geleerden verkondigden. Hij ontwikkelde een alomvattende leer, met als fundament de vier edele waarheden. De orthodoxe boeddhisten koppelen aan die grondbeginselen vijf geboden: je mag geen levende wezens doden, je moet vrijgevig zijn en een kuis leven leiden (monniken celibatair, anderen trouw aan de huwelijkspartner), je mag niet liegen, vloeken of kwaadspreken en ook geen alcohol of andere bedwelmende middelen gebruiken. Weed mag dus wel.
Het ware geloof
Er zijn naar schatting 210 miljoen boeddhisten in de wereld, en dan laten we de talloze sympathisanten en twijfelaars nog buiten beschouwing. Die zijn er net omdat ‘het ware geloof’ in verschillende landen en regio’s een andere invulling heeft gekregen. In Japan, Thailand en Korea (en ook in bepaalde westerse kringen) is vooral het zenboeddhisme populair. Zen is in essentie de kunst van het niets, van de absolute leegte, van de pure geest, kortom Nirvana, een staat van verlichting die je alleen kan bereiken door meditatie. Ook de Tibetaanse boeddhisten hechten veel belang aan meditatie, maar dan wel om van daaruit de andere te helpen en te leren begrijpen. Vanuit een onverwoestbaar geloof in de fundamentele zachtaardigheid en goedheid van àlle mensen, in de waarde van mededogen, in een vriendelijke handelwijze en een gevoel van samenhorigheid tussen alle levende wezens.
De spirituele leider van de boeddhisten is His Holiness The Dalai Lama, geboren in 1935 als de veertiende reïncarnatie van de Boeddha. Het verhaal van die uitverkiezing heeft een hoge symboolwaarde (zonder reïncarnatie geen verlichting) maar wordt door sceptici wel eens aangehaald om de beweging te ridiculiseren. Terwijl de Dalai Lama zelf een toonbeeld van gezond verstand is, die zich maar al te goed bewust is van de problemen en de gevoeligheden van de moderne tijd. Sinds hij in 1959 door de Chinezen uit Tibet werd verdreven, reist de man onvermoeibaar de wereld rond, niet zozeer om de bevrijding van zijn vaderland te bepleiten (hoewel die kwestie dank zij hem wel op de politieke agenda blijft staan) dan wel om zijn wijsheden en inzichten te delen met mensen van alle rassen en geloofsovertuigingen. In 1989 heeft de Dalai Lama de Nobelprijs voor de Vrede gekregen.
BV’s (Bekende Volgelingen)
• Richard Gere, acteur. Richtte jaren geleden al de Gere Foundation op, die zich inzet voor de bevrijding van Tibet en de verspreiding van het gedachtegoed van de Dalai Lama. Richard Gere is een graag geziene gast in Dharamsala (Indië), waar een groot deel van de Tibetaanse gemeenschap in ballingschap verblijft.
• Tina Turner, Joanna Lumley, Ruby Wax, Keanu Reeves. En de Beastie Boys, die midden jaren ’90 een groot benefietfestival hebben opgezet voor Tibet. Ook bij ons beroepen almaar meer BV’s zich op het boeddhisme als inspiratiebron, zelfs de bevolkingsgroep die wij gemeenzaam als babes plegen te omschrijven. De vaak in Huy (waar zich een boeddhistisch centrum bevindt) verblijvende Lama Karta waarschuwt in dat verband voor ‘spiritueel materialisme’, het gebruik van spirituele technieken om ons egocentrisme te versterken. Ik dacht nochtans dat ze dat bij voorkeur met hun borsten deden.