Intelligent Design: de nieuwe naam van God
God heeft de wereld misschien niet in zeven dagen geschapen, zonder Hem zou de mens alleszins nooit zon wonderbaarlijk wezen geworden zijn. Dat is grofweg de stelling van de creationisten, die met hun nieuwe, pseudo-wetenschappelijke interpretatie van het scheppingsverhaal (Intelligent Design) steeds meer weerklank vinden. En niet alleen in de Verenigde Staten.
Van alle mensen die deze aardkloot ooit bevolkten, heeft de overgrote meerderheid nooit gehoord van de evolutietheorie. Zelfs onze eigen ouders en grootouders worstelden nog met de tegenstelling geloof-wetenschap. Als brave katholieken is hen geleerd dat God de wereld heeft geschapen in zeven dagen, eerst licht en duister, dan aarde en water enzovoort. Tot en met de bekroning van de schepping: de mens. Waarmee we maar willen zeggen dat het creationisme zoals het nu opgang maakt in de Verenigde Staten niet zo ver van ons bed is als sommigen graag willen denken.
Creationisme is geen nieuwe denkrichting. Conservatieve christenen hebben het woord bedacht om hun religieuze pleidooi een wetenschappelijk tintje te geven. De scheiding van kerk en staat is (net als bij ons) in de Amerikaanse grondwet verankerd en zorgt ervoor dat in de openbare scholen enkel de evolutieleer van Charles Darwin op het programma staat. Wat bijbelse fundamentalisten er nooit van weerhouden heeft om actie te voeren tegen het darwinisme, soms zelfs met succes. Zo werd John Scopes in 1925 in Dayton, Tennessee, veroordeeld tot een boete van 100 dollar omdat hij het evolutieverhaal had aangeleerd, en dat was in strijd met een lokale wet die de verkondiging van niet-bijbelse theorieën over de afkomst van de mens verbood. Stanley Kramer heeft het Apenproces in 1960 verfilmd onder de titel Inherit the wind, met een schitterende Spencer Tracy in de hoofdrol.
Begin jaren 70 veranderden de pilaarbijters het geweer van schouder. Met het creationisme introduceerden ze een wetenschappelijke theorie (creation science) die zou bewijzen dat de wereld wel degelijk in zes dagen geschapen is. Toen ook die aanpak niet bleek aan te slaan, gaven ze het kind gewoon een andere naam, intelligent design (intelligent ontwerp), en nog meer wetenschappelijke pretenties. Biochemicus Michael Behe is het huidige boegbeeld van de nieuwe beweging. In zijn boek De zwarte doos van Darwin (1996) stelt hij dat de evolutietheorie geen afdoende verklaring biedt voor complexe structuren als het oog, bloedstolling en het immuunsysteem. Een heel ander verhaal dus dan de rabiate afwijzing van Darwin die de creationisten in het verleden vaak verweten werd. Volgens Behe zouden de onderdelen van die structuren enkel doelbewust geschikt kunnen zijn. Door een doelbewuste schikker uiteraard maar die hoeft Behe, schrijft hij, vast niet aan ons voor te stellen. Geen woord over de Ark van Noach die van alle diersoorten één paar gered zou hebben, noch over de vermeende ouderdom van de aarde (6000 jaar) of andere bijbelse verzinsels. De creationisten concentreren zich tegenwoordig op de schaarse geheimen van de soortvorming die nog niet volledig opgehelderd zijn. Zodat ze ook geen weerwerk hoeven te verwachten.
Er is nooit enig bewijs geleverd dat natuurlijke selectie enig creatief vermogen heeft. De enige reden waarom biologen daarin geloven is dat ze een vervanging voor God zochten. Dat geloof maakt onderdeel uit van het menselijke project om God aan de kant te schuiven. (Philip Johnson, hoogleraar rechten Biola University LA, algemeen erkend als de grondlegger van ID)
De wereld zal de verbijsterende waarheid onder ogen moeten zien dat het biologische bewijsmateriaal het populaire geloof ondersteunt dat de levende organismen het product zijn van een intelligente schepper en niet van een blinde materialistische kracht. Als dat inzicht goed doorgedrongen is, is het volgende grote project op de intellectuele agenda: uitzoeken waarom zoveel briljante mensen zichzelf zo grondig zo lang voor gek hebben gehouden. (Philip Johnson)